سالن آمفی تئاتر از جملۀ فضاهای فرهنگی مهمی هستند که برای برگزاری رویدادهای مختلفی مانند نمایش، کنسرت، سخنرانی و همایش کاربرد دارد. طراحی سالن‌های آمفی تئاتر به دلیل وجود پیچیدگی‌های فنی و الزامات عملکردی خاص، نیازمند رعایت ضوابط و استانداردهای دقیقی است. در این مقاله، ضوابط و استانداردهای طراحی سالن آمفی تئاتر را بررسی خواهیم کرد.
استاندارد های سالن آمفی تئاتر در سال ۱۴۰۳
در سال ۱۴۰۳ با اعمال استانداردهای روز دنیا در طراحی و ساخت سالن‌های آمفی تئاتر، شاهد ارتقای چشمگیر کیفیت فضاهای فرهنگی و تجربۀ تئاتر برای مخاطبان خواهیم بود. توجه به فاکتورهایی مانند ایمنی، دسترسی مناسب، کیفیت بالای صدا و تصویر، راحتی مبلمان و تجهیزات و در نهایت ملاحظات فنی و زیبایی‌شناسی، نقشی کلیدی در ایجاد فضایی ایده‌آل برای خلق و تجربۀ هنر تئاتر ایفا می‌کند.
اصول و معیارهای طراحی سالن آمفی‌تئاتر
طراحی سالن آمفی تئاتر فرایند پیچیده‌ای است. این فرایند برای آن که بتواند به‌درستی طی شود نیازمند توجه به فاکتورهای متعددی از جمله عملکرد، ایمنی، زیبایی‌شناسی و صوت‌شناسی (آکوستیک) خواهد بود. علاوه بر این موارد، سالن آمفی تئاتر باید برای موارد دیگری مانند تهویه‌مطبوع، تجهیزات صوتی و تصویری و دسترسی برای افراد دارای معلولیت نیز مناسب‌سازی شده باشد.
استانداردهای معماری سالن آمفی تئاتر
طراحی سالن آمفی تئاتر هنری ظریف و پیچیده است که نیازمند توجه به جزئیات متعدد برای خلق فضایی ایده‌آل برای تئاتر و اجراهای مختلف است. ظرفیت، شیب کف، چیدمان صندلی‌ها، راهرو و فضاهای عبوری از اصلی‌ترین فاکتورهای این کار هستند که در ادامه هر کدام را به‌تفصیل مورد بررسی قرار داده‌ایم. توجه داشته باشید که استانداردهای دقیق ممکن است باتوجه‌به نوع کاربری سالن آمفی تئاتر و الزامات محلی متفاوت باشد.
ظرفیت سالن
این فاکتور به‌صورت مستقیم بر عملکرد، زیبایی‌شناسی و تجربۀ تماشای تئاتر یا نمایش برای هنرمندان و تماشاگران تأثیرگذار است. ظرفیت سالن آمفی تئاتر باید متناسب با نوع اجراها، تعداد تماشاگران و ابعاد زمین موجود تعیین شود. محاسبۀ دقیق ظرفیت، انتخاب نوع چیدمان مناسب، درنظر گرفتن استانداردها و استفاده از نرم‌افزارهای طراحی از جمله اقداماتی هستند که به شما در خلق فضایی مناسب کمک خواهند کرد.
شیب کف سالن
شیب مناسب کف سالن دید کاملی از صحنه را برای تمام تماشاگران در تمام ردیف‌ها فراهم خواهد کرد. شیب استاندارد کف سالن آمفی تئاتر بین ۸ تا ۱۲ درجه متغیر است. عواملی مانند ابعاد سالن، نوع اجرا، ارتفاع سقف و محدودیت‌های فضایی در تعیین شیب کف سالن موثرند.
اساس ترتیب صندلی‌های سالن
اساس ترتیب صندلی آمفی تئاتر دو عامل نوع چیدمان و ابعاد سالن است. دو نوع چیدمان چند راهرو و قاره‌ای داریم که بنابر تعداد صندلی‌ها و ابعاد سالن تعیین می‌گردد از کدام یک استفاده شود.
راهروها و فضاهای عبوری
حداقل عرض برای راهروهای اصلی ۱.۸ متر، برای راهروهای فرعی ۱.۲ متر، برای فضای جلوی صندلی‌ها ۰.۶ متر و برای فضای پشت صندلی‌ها حداقل ۰.۳ متر است. حداکثر شیب مجاز برای راهروها ۵ درصد است و در صورت وجود شیب بالاتر باید از رمپ، پله یا نرده استفاده شود. سطح راهرو باید صاف، غیرلغزنده و عاری از مانع باشد. در ضمن راهروها باید به طور مناسب روشن باشند تا دید افراد به‌وضوح تأمین شود.
استانداردهای آکوستیک سالن آمفی تئاتر
آکوستیک خوب در سالن آمفی تئاتر برای شنیدن صدای واضح و لذت‌بردن از اجراها ضروری است. استانداردهای آکوستیک متعددی برای سالن‌های آمفی تئاتر وجود دارد که باید در طراحی و ساخت آن‌ها در نظر گرفته شود. در ادامه به‌صورت موردی این استانداردها را بررسی می‌کنیم.
جذب صوت
مهم‌ترین استانداردهای مربوط به جذب صدا در سالن‌های آمفی تئاتر عبارت‌اند از ضریب جذب صدا، زمان بازتاب صدا و وضوح صدا. علاوه بر این موارد فاکتورهایی مانند نوع و ضخامت مصالح، طراحی هندسی سالن و مبلمان و تجهیزات نیز در جذب صوت در سالن آمفی تئاتر مؤثر هستند.
پخش صوت
مهم‌ترین استانداردهای سالن آمفی تئاتر در پخش صوت عبارت‌اند از: وضوح صدا، زمان بازتاب، یکنواختی صدا، کنترل اکو، کنترل نویز، پراکندگی صدا، انتخاب و چیدمان بلندگوها، سیستم‌های تقویت صدا، عایق‌بندی صدا و ارتعاشات.
سیستم‌های صوتی
پوشش صوتی، وضوح صدا، توان، پاسخ فرکانس، کنترل‌پذیری، زمان بازگشت صدا، وضوح گفتار، استانداردهای ایمنی از جملۀ استانداردهای آکوستیک سیستم‌های صوتی هستند که باید به آن‌ها توجه شود.
استانداردهای نورپردازی سالن آمفی تئاتر
نورپردازی مناسب در سالن آمفی تئاتر برای ارائه یک تجربۀ بصری لذتبخش و ایمن برای تماشاگران ضروری است. در ادامه، فاکتورهای نورپردازی استاندارد سالن آمفی تئاتر آمده است.
نورپردازی صحنه
روشنایی صحنه باید متناسب با نوع اجرا باشد. برای اجراهای نمایشی، نورپردازی باید بازیگران را به‌طور مساوی روشن کند و سایه‌های ناخواسته را از بین ببرد.
نورپردازی عمومی سالن
روشنایی عمومی باید به قدری باشد که تماشاگران بتوانند صندلی‌های خود را پیدا کنند، برنامه‌ها را بخوانند و با یکدیگر صحبت کنند. همچنین منابع نور باید از چشم تماشاگران پنهان باشند.
نور اضطراری
روشنایی باید به اندازۀ کافی برای نشان دادن مسیرهای خروج و پله‌ها باشد و با سوئیچ‌های کنترل دستی کنترل شود. از منبع تغذیه جداگانه‌ای از برق معمولی استفاده کنید. خروجی‌ها باید با علائم روشن مشخص شوند و به‌طور مرتب مورد آزمایش و رسیدگی قرار گیرند.
استانداردهای ارگونومی و راحتی سالن آمفی تئاتر
طراحی ارگونومیک سالن آمفی تئاتر برای اطمینان از راحتی و رفاه تماشاگران در طول اجراها بسیار مهم است. در اینجا چند نکتۀ کلیدی برای در نظر گرفتن وجود دارد:
استاندارد صندلی‌ها
عرض، ارتفاع و عمق صندلی باید به‌گونه‌ای باشد که تماشاگران در جای خود بنشینند و تکان نخورند، از کمرشان پشتیانی شود و فضای کافی برای دراز کردن پاها بدهد.
دسترسی معلولین
علاوه بر دستورالعمل‌های ارائه شده درمورد افراد سالم، سالن‌های آمفی تئاتر باید الزامات خاصی برای اطمینان از دسترسی آسان و ایمن معلولین به اجراها رعایت کنند. برای مثال باید فضای کافی برای عبور صندلی چرخدار در ردیف اول و همچنین سرتاسر سالن وجود داشته باشد.
استانداردهای تجهیزات فنی و پشتیبانی سالن آمفی تئاتر
سالن آمفی تئاتر به طیف گسترده‌ای از تجهیزات فنی و پشتیبانی نیاز دارد.
سیستم‌های صوتی و تصویری
بلندگوها باید در سرتاسر سالن قرار داده شوند تا صدا به شکل واضح و یکنواخت به همه برسد. لازم است از میکروفن‌های باکیفیتی استفاده شود تا صدای بازیگران، سخنرانان و مجریان به شکل خوبی منتقل شود.
پروژکتور، صفحه نمایش و سیستم ضبط نیز باید از کیفیت بالایی برخوردار باشد.
اتاق کنترل
اتاق کنترل برای اطمینان از ایمن و کارآمد بودن عملیات سیستم‌ها و فرایندهای پیچیده ضروری هستند.
فضاهای پشتیبانی
این فضاها برای اطمینان از عملکرد روان و همچنین ارائه یک تجربه تماشای لذتبخش برای تماشاگران ضروری است. حمام و رختکن، فضای ذخیره‌سازی، فضای اداری، آشپزخانه، فضای لابی و فضای بارگیری، از جمله این فضاها هستند.
سخن پایانی
در نهایت مهم‌ترین چیز این است که به یاد داشته باشید سالن آمفی تئاتر برای مردم است و طراحی باید بر اساس نیاز و خواستۀ آن‌ها انجام گیرد.